Tarladan sofraya gelene kadar ürünlerin fiyatı 6 kat artıyor

TZOB araştırmasına göre birçok ürün sofraya gelene kadar büyük zam görüyor. Üreticinin 50 kuruşa sattığı limon markette 3 lira, mandalina ise 640 zam görüyor.

Zi­ra­at Oda­la­rı Bir­li­ği, sof­ra­da­ki vur­gu­nu araş­tır­dı. Tar­la­dan top­la­nan seb­ze ve mey­ve­nin 4 ara­cı­nın elin­den ge­çip sof­ra­ya ulaş­tı­ğı be­lir­len­di. Fi­yat­la­rın ise yüz­de 640 art­tı­ğı or­ta­ya çık­tı.

Tür­ki­ye Zi­ra­at Oda­la­rı Bir­li­ği­’nin (TZOB) yap­tı­ğı tes­pit­le­re gö­re, mey­ve ve seb­ze ürün­le­ri sof­ra­mı­za ge­le­ne ka­dar dört fark­lı ara­cı­nın elin­den ge­çi­yor. Zin­ci­rin her bir hal­ka­sın­da fi­ya­tı yük­se­len ba­zı ürün­ler­de va­tan­da­şa ulaş­tı­ğın­da fi­ya­tı 6 ka­tı ge­çi­yor.

Seb­ze ve mey­ve­de üre­tim­den tü­ke­ti­me ka­dar olan zin­ci­ri in­ce­le­yen TZOB, bir­çok ürü­nün fi­ya­tın­da aşı­rı ar­tış­lar tes­pit et­ti. TZO­B’­un be­lir­le­me­le­ri­ne gö­re, ör­ne­ğin üre­ti­ci­de 65 ku­ruş olan siv­ri bi­be­rin fi­ya­tı mar­ke­te gel­di­ğin­de 2 li­ra 17 ku­ru­şu bu­lu­yor. Yi­ne üre­ti­ci­den 50 ku­ru­şa alı­nan ıs­pa­nak, mar­ket­ler­de üre­ti­ci­den alı­nan fi­ya­tın 6 ka­tı­na, ya­ni 3 li­ra­ya sa­tı­lı­yor.

Tes­pit­le­re gö­re, üre­ti­ci ile mar­ket fi­ya­tı ara­sın­da­ki fark man­da­li­na­da yüz­de 538,89, may­da­noz­da yüz­de 537,33’e ka­dar çı­kı­yor. Man­da­li­na­nın fi­ya­tı yüz­de 640 ar­tı­yor.

An­ka­ra Top­tan­cı Ha­li es­na­fı Yu­suf Ya­nık olu­şan çar­kı şöy­le an­lat­tı; “Çift­çi üret­ti­ği ma­lı ön­ce ko­mis­yon­cu­la­ra sa­tı­yor. Ko­mis­yon­cu­dan da An­ka­ra ya da İs­tan­bu­l’­un ko­mis­yon­cu­la­rı alı­yor. On­lar­dan da pa­zar­cı ya da mar­ket­ler alı­yor. Ya­ni mal tü­ke­ti­ci­ye ge­le­ne ka­dar en az 4 kez el de­ğiş­ti­ri­yor. Ha­liy­le her el de­ği­şi­min­de ila­ve kâr ek­le­nin­ce fi­yat­lar kat­la­nı­yo­r” de­di.

TZOB Ge­nel Baş­ka­nı Şem­si Bay­rak­tar, üre­ti­ci ve tü­ke­ti­ci ara­sın­da­ki ma­ka­sın aci­len da­ral­tıl­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni vur­gu­la­dı. Bay­rak­tar, “Hem üretici­nin hem de tü­ke­ti­ci­nin za­rar gör­me­me­si la­zı­m” di­ye ko­nuş­tu. Olu­şan fi­yat far­kı­nın man­tık­lı hiç­bir açık­la­ma­sı ol­ma­dı­ğı­nı be­lirt­ti. Bayraktar, “Ü­re­ti­ci za­ra­rı­na sa­tar­ken, tü­ke­ti­ci­nin 5-6 ka­tı­na mal al­ma­sı­nın iza­hı yo­k” di­ye ko­nuş­tu.

“Bir ürün üreticiden bedavaya alınsa dahi kilosunda 40 kuruş işçilik ve nakliye masrafı olur” diyen Yusuf Yanık şöyle konuştu: “Aracının kâr etmesi için ürünü en düşük 60-80 kuruşa satması gerekir. Pazarcı da kâr edebilmek için en az 1,20 ila 1,50 liraya satar. Dolayısıyla üreticiden sıfır liradan çıkan bir ürün dahi bu sistemde tezgaha ulaşıncaya kadar 1,5 liralık fiyata ulaşır” dedi.